«بایندر» ایرانی پس از نیم قرن تبدیل به ناو موشک‌انداز شد + عکس

این ناو با توجه به برد مناسب خود و لزوم توجه جدی تر به جبهه تنگه «مالاگا»، کمیت ناوهای موشک انداز و چند منظوره نداجا را که قابلیت حضور در دریاهای آزاد دارند را در کنار الوند، سبلان، البرز، «جماران» و نقدی به 6 فروند افزایش خواهد داد و پس از آن باید منتظر آماده شدن ناوشکن های «موج» 3 و 4 و 5 بود.

شناورهای کلاس «بایندر» که در رده بندی بین المللی تحت عنوان Corvette نامیده می شوند برای ایفای نقش کشتی های گشتی توپدار ساخته شدند. اولین فروند از آنها بنابر اطلاعات منابع خارجی در ماه مِی 1964 وارد سازمان نیروی دریایی شد و سه فروند بعدی نهایتاً تا فوریه 1969 یعنی در حدود 10 سال پیش از انقلاب اسلامی وارد خدمت شده و با نام های «نقدی»، «میلانیان» و «کهنمویی» نامیده شدند.
این شناورهای 900 تنی که در حالت بارگیری کامل به 1135 تن جابجایی می رسند حدود 84 متر طول، 10.1 عرض و 3 متر آبخور دارند.
شناورهای رده بایندر از دو موتور 5250 اسب بخاری که به دو شفت متصل هستند نیرو گرفته و به بیشترین سرعت 37 کیلومتر بر ساعت، برد 3840 کیلومتر با سرعت 33.3 کیلومتر بر ساعت و 7680 کیلومتر با سرعت 22.2 کیلومتر بر ساعت می رسند. تعداد 133 تا 140 نفر خدمه این ناوها را تشکیل می دادند.

 

ناو بایندر با شماره بدنه 81

یک دستگاه رادار جستجوی هوایی sps-6c ساخت «وستینگهاوس» در باند D با برد حدود 146 کیلومتر(در برابر یک جنگنده معمولی) و همچنین برای جستجوی سطحی نیز سامانه ای با برد 46 کیلومتر در این شناورها نصب شده بود.

مهمترین تسلیحات ناوهای رده بایندر تا 1990 شامل این موارد بود که برخی از ابتدا و برخی بعد از ورود به ایران نصب و بکارگیری شدند: دو قبضه توپ 3 اینچی(حدود 76.2 میلیمتر) از نوع MK34 با برد 8.3 کیلومتر علیه اهداف هوایی و 12 تا 12.8 کیلومتر در برابر اهداف سطحی با نواخت تیر 50 گلوله در دقیقه یکی در سینه ناو(جلو) و دیگری در پاشنه(عقب)، یک قبضه توپ 40 میلیمتری «بوفورس» دو لوله مستقر در نیمه عقبی ناو و در عرشه اول با برد 5.5 کیلومتر و برد نهایی 10کیلومتر و نرخ آتش 120 گلوله در دقیقه.
 

 

توپ 3 اینچی در سینه ناو کهنمویی؛ به وجود دستکم چهار خدمه برای کاربری توپ دقت کنید

مدتی پس از شروع جنگ تحمیلی توپ شرقی zu-23 نیز روی ناو نقدی نصب شده بود که در بهسازی های آغاز شده در سال 1988 به همراه خرج های عمقی موجود، از این ناو حذف شده و جای خود را به توپ تک لوله «اورلیکن» 20 میلیمتری دادند. همچنین گفته می شود در بهسازی های آن سال موتورهای این ناو هم تعویض شد.

توپ 20 میلیمتری اورلیکن با برد 2.7 کیلومتر در دو قبضه یکی مستقر در جلو ناو روی عرشه اول و یکی در انتهای پاشنه ناو روی عرشه اصلی و در نهایت دو قبضه تیربار تک لوله 12.7 میلیمتری روی این ناوها نصب شدند.

این شناورها با شروع جنگ تحمیلی همانند سایر یگان های نداجا وارد رزم شدند اما بیشتر در نقش پوشش هوایی در خط دوم که با تسلیحات توپخانه ای موجود در آنها هم سازگار بود. اما دو ناو کهنمویی و میلانیان در نبرد با دشمن بعثی غرق شدند. اطلاعات موجود در منابع خارجی نشان می دهد میلانیان در 1980 در کنار اسکله توسط بمباران هوایی و کهنمویی به دلیل اصابت یک یا چند موشک ضد کشتی «اگزوست» از فهرست موجودی نیروی دریایی ارتش حذف شده اند.

با شروع دوره ارتقاء و بهسازی ناوها در نیروی دریایی ارتش(نداجا) که با برنامه های گسترده برای کسب علوم و فناوری های مرتبط با طراحی و ساخت و بهسازی شناورها همراه بود، ناوهای محافظ رده «الوند» بیشترین میزان ارتقاء را تجربه نمودند و از رده بایندر تنها ناو نقدی بود که به نظر می رسد در سال های پس از 1380 مورد بهسازی های گسترده تسلیحاتی قرار گرفت.
 

 

ناو شهید نقدی پس از دریافت تجهیزات جدید

این به روز رسانی ها همانطور که در تصویر گرافیکی زیر مشاهده می شود شامل تعویض یک قبضه توپ 76 میلیمتری «اوتوملارا» مجهز به سامانه اپتیکی(شماره 2) با توپ 3 اینچی آمریکایی موجود در سینه ناو، افزوده شدن رادارهای جدید جستجوی سطحی، سامانه های شناسایی، مخابراتی و جنگ الکترونیک جدید، سونار برای کشف اهداف زیرسطحی، موشک های ضد کشتی کروز «نور» در دو پرتابگر دوتایی روی عرشه اول(شماره6)  و دو پرتابگر سه تایی اژدر «کوسه» روی عرشه اصلی(شماره8) بود.

گفتنی است توپ تمام خودکار جدید دارای برد 7 کیلومتر در برابر اهداف هوایی و 12 کیلومتر در برابر اهداف سطحی است و از این لحاظ برتری نسبت به توپ قبلی ندارد اما ویژگی بسیار مهم آن نواخت تیر 120 گلوله در دقیقه است که بیش از دو برابر توپ قبلی بوده و از این جهت کارایی دفاعی و تهاجمی بسیار بهتری را به همراه دارد؛ ویژگی که باعث شده این توپ در ناوهای جدید غربی نیز بکار گرفته شود و البته در کشورمان نیز با نام «فجر-27» ساخته می شود.
 

 

رادار جستجوی هوایی با شماره 4 و رادار ناوبری با شماره 5 بر فراز دکل مشخص شده اند

آنطور که در تصاویر منتشر شده از ناو نقدی دیده می شود و در تصویر گرافیکی فوق نشان داده شده توپ 40 میلیمتری دو لوله(شماره7) حفظ و به عرشه اصلی منتقل شده، دو قبضه توپ 20 میلیمتری به دو قبضه قبلی افزوده شده(شماره 1)، یکی سمت راست توپ 76 میلیمتری در سینه ناو و یکی جلوی پرتابگر اژدر سمت چپ و هر دو روی عرشه اصلی. یک تیربار 12.7 میلیمتری(شماره 3) نیز به عرشه اصلی، سمت چپ و عقب توپ 76 میلیمتری و یکی هم روی عرشه اول در میانه طول ناو اضافه شد.

با این تغییرات ناو نقدی از سطح یک شناور گشتی که می شد برای تأمین پوشش هوایی نسبی روی آن حساب کرد به یک ناو موشک انداز تبدیل شد که موشک هایش با سرجنگی نیمه زرهی 175 کیلوگرمی و موتور توربوجت با پرواز در ارتفاع نزدیک به سطح آب، تهدید کننده بهترین ناوهای دشمن تا برد دستکم 120 کیلومتری هستند. به علاوه، تجهیز به سامانه های ضد اهداف زیرسطحی نیز قابلیت جدید و متفاوتی برای این ناو محسوب می شود و عملاً این شناور را به یک ناو چند منظوره تبدیل کرده است.
 

 

پرتابگر موشک های نور رو به طرفین و اژدرافکن سه تایی در این تصویر دیده می شوند

نکته مهم دیگر بازبینی و نوسازی سازه ای ناو نقدی است. این شناور که 48 سال پیش وارد خدمت شده تنها با اجرای بررسی های دقیق و فرایندهای مهندسی مربوطه در زمینه عمر سازه به قابلیت حضور در دریاهای آزاد با نیروی امواج سنگین در این سن و سال رسیده که تماماً در کارخانجات نیروی دریایی ارتش و به دست متخصصان داخلی انجام شده است.

اما ناو نقدی به عنوان شناوری که دچار دگرگونی های اساسی تسلیحاتی و مأموریتی شده بود با گذشت چند سالی از آرایش جدید سامانه هایش مجدداً با تغییراتی در جانمایی تسلیحات خود رو به رو شد که با توجه به حجم تغییرات روی عرشه و روشن شدن اثرات آنها نیاز به بازآرایی جدید سامانه ها چندان هم عجیب نیست.

از جمله تغییرات که در حدود 1.5 سال پیش اتفاق افتاده می توان به تعویض جای موشک های ضد کشتی که در ابتدا مشابه ناوهای رده الوند رو به طرفین ناو در عرشه اول نصب شده بودند با توپ 40 میلیمتری دو لوله که در عرشه پائینی بود اشاره کرد. شاید علت این تغییر بهبود فضای تحت پوشش توپ باشد زیرا در عرشه اصلی به دلیل نزدیک بودن ارتفاع آن به توپ 20 میلیمتری موجود در انتهای ناو عملاً امکان تیراندازی مؤثر به پشت کشتی را از دست می داد ولی با انتقال به عرشه اول تمامی نیمکره عقبی در تیررس این سلاح قرار می گیرد.
 

 

ناو نقدی پس از تغییرات در جانمایی سامانه ها
 

چینش موشک ها نیز به صورت رو به جلو به جای رو به پهلو تغییر داده شد که احتمالاً برای ایجاد فضای رفت و آمد به پاشنه ناو بوده است. با این کار، توپ 20 میلیمتری نصب شده جلوی اژدرافکن سمت چپ نیز حذف شد و البته گازهای حاصل از شلیک موشک ها توپ 20 میلیمتری انتهای ناو را در بر خواهد گرفت. مزیت دیگر این زاویه نصب موشک نیز در عدم نیاز به پهلو دادن ناو به سمت هدف در هنگام شلیک موشک است.

بر مبنای آخرین تصاویر دیده شده از ناو نقدی، دو تیربار 12.7 میلیمتری هم در سینه ناو و جلوتر از توپ 76 میلیمتری نصب شده اند که به سپرهای محافظ تیرانداز مجهز هستند. شاید نصب این دو سلاح بر مبنای تجربیات درگیری با دزدان دریایی در چند سال گذشته بوده که ناو شهید نقدی یکی از پر رفت و آمدترین شناورهای رزمی نداجا در اجرای مأموریت حفاظت از ناوگان تجاری کشورمان در آبهای دوردست بوده که از قضا حضور این ناو در خلیج «عدن» و بهسازی های آن مورد توجه ناوگان نظامی کشورهای مختلف دنیا که در آن منطقه حضور دارند نیز واقع شده است.

بنابراین آخرین آرایش تسلیحات توپخانه ای ناو نقدی که در رزمایش «ولایت 91» هم با همین وضعیت مشاهده شد شامل یک توپ 76 میلیمتری در جلو، یک توپ 40 میلیمتری دو لوله در عقب، یک توپ 20 میلیمتری در عقب و یک یا دو توپ 20 میلیمتری در جلو و دستکم 4 تیربار 12.7 میلیمتری است. همچنین می توان یقین داشت تعدادی موشک دوش پرتاب سطح به هوای «میثاق» با برد 5 کیلومتر ، سقف پرواز 4 هزار متر و سرعت 600 متر بر ثانیه(برای میثاق1) نیز در این شناور برای درگیری با طیفی از اهداف هوایی وجود دارد.

تجربه موفق بهسازی و ارتقاء ناو شهید نقدی و حتی مسلح کردن شناورهای گشت ساحلی به موشک های کروز ضد کشتی «نصر» و نور جای تردید باقی نمی گذارد که اجرای چنین فعالیت هایی برای ناو بایندر هم توجیه دارد.

از نظر تسلیحاتی به این ناو در سال های گذشته تنها دو قبضه توپ 20 میلیمتری تک لوله  یکی در انتها و یکی روی عرشه اول در جلو(مانند ناو نقدی) مجهز شده بود که هر یک از آنها بخشی از پهلوهای ناو را علاوه بر روبروی خود پوشش می دهد.
 

 

ناو بایندر با شماره بدنه 81 در کنار اسکله؛ توپ 76 میلیمتری نصب شده است

اما جدیدترین تصاویر منتشر شده از کارخانجات نداجا در رسانه ها نشان می دهد بایندر هم در برنامه های روزآمد سازی قرار گرفته تا همانند ناو نقدی به سامانه های نوین و تسلیحات جدید و متنوع مجهز شود. تا اوائل آذر ماه گذشته توپ 76 میلیمتری و بومی فجر-27 در جای خود در سینه ناو بایندر نصب شده، توپ 40 میلیمتری دو لوله در جای خود باقی مانده و سازه نگهدارنده پرتابگرهای موشک ضد کشتی نیز در پاشنه ناو مستقر شده است. بنابراین تا اینجای کار در فرایند نوسازی تسلیحاتی، بایندر راهی مشابه نقدی را طی کرده است.

باید یادآور شویم در تابستان گذشته موتور دریایی دیزلی «بنیان-4» با توان 5هزار اسب بخار ساخت وزارت دفاع کشورمان رونمایی شد که در صورت نیاز می تواند با موتورهای ناو بایندر تعویض شده و قلب تپنده آن را نیز ایرانی کند.
 

 

حفظ توپ 40 میلیمتری و نصب سازه نگهداره موشک های ضد کشتی
 

این ناو با توجه به برد مناسبی که دارد و لزوم توجه جدی تر به جبهه تنگه «مالاگا» و نیاز احتمالی به گشت زنی دائمی یک ناوگروه درآنجا می تواند کمک جدی و مهمی به نداجا نماید زیرا بهسازی بایندر علاوه بر اجرای راهبرد "عمردهی انقلابی به تجهیزات" بسیار سریعتر از آماده شدن ناوشکن های «موج» 3 و 4 و 5 خواهد بود و کمیت ناوهای موشک انداز و چند منظوره نداجا را که قابلیت حضور در دریاهای آزاد را دارند در کنار الوند، «سبلان»، «البرز»، «جماران» و نقدی به 6 فروند افزایش خواهد داد.

بنابراین دگرگون و مسلح کردن یک ناو قدیمی و آماده سازی آن برای رویایی با طیفی از تهدیدات روز هر چند برای مردانی که سابقه پروژه عظیم و خط شکن طراحی و ساخت ناوشکن بومی جماران را در کارنامه دارند کار مهمتری محسوب نمی شود اما از لحاظ بهترین استفاده از تجهیزات موجود که ساخت کشورهای خارجی بوده اند با تسلط بر علوم مختلف و به دست متخصصان داخلی برگ دیگری به دفتر افتخارات فرزندان این مرز و بوم خواهد افزود.

شاید برخی افراد پس از تاکیدات رهبر معظم انقلاب و فرمانده کل قوا مبنی بر ضرورت عمردهی انقلابی به تجهیزات دفاعی، آنرا ترسیمی آرمانی با امکان تحقق پایین تصور می کردند اما این شناور نشان داد، متخصصان ایرانی لبیک گفتن و عملی کردن راهبردهای نظام و رهبر انقلاب را خوب بلدند.